Profesjonalni DJ-e są nieodłączną częścią przemysłu muzycznego, od klubów nocnych i festiwali po stacje radiowe i prywatne imprezy. Ich umiejętności w łączeniu utworów i tworzeniu niezapomnianych, artystycznych setów są niezastąpione. Jednak historię DJ-a można śledzić od czasów, gdy technologia i kultura muzyczna zaczynały się rozwijać. W tym artykule przyjrzymy się fascynującej historii DJ-a, ale również wpływowi, jaki wywarł na muzykę i społeczeństwo.
Z pierwszym DJ`em jest jak z pierwszym nagraniem gatunku muzycznego. Granice czasowe są płynne, co jakiś czas ktoś odkrywa, że ktoś inny był wcześniej. Jednak po raz pierwszy akronimu DJ (Disc Jockey) użyto w 1935 roku. Tę nazwę wymyślił komentator radiowy Walter Winchell, by opisać pracę radiowca gwiazdy, który nazywał się Martin Block.
Martin zyskał sławę dzięki odtwarzaniu popularnej muzyki na antenie radia. To świadczy o tym, że nazwa “DJ” wyewoluowała z osobowości radia.Później przeniosła się do klubów, kiedy fani radiowych audycji zaczęli naśladować swoich radiowych idoli.
Wiele technik miksowania nagrań wzięło się prosto z radia. Na przykład “slip-cuing”, technika od dawna stosowaną w stacjach radiowych, polegająca na zatrzymaniu ręką płyty vinylowej na talerzu gramofonu, podczas gdy talerz kręcił się nadal. Wraz z rozwojem technologii i pojawieniem się magnetofonów, DJ-e mogli tworzyć własne miksy, zmieniając tempo i łącząc różne utwory. Ten nowatorski sposób prowadzenia audycji radiowych zyskiwał popularność wśród słuchaczy a później wśród bywalców klubów.
W 1943 roku, DJ radiowy Jimmy Savile, zorganizował pierwszą na świecie, taneczną imprezę DJ`ską, grając z płyt muzykę jazzową. Impreza odbyła się w sali lokalnego Zakonu Starożytnych Pasterzy w Otley w Anglii. Jimmy twierdzi, że w 1947 został pierwszym DJ-em, który używał podwójnych gramofonów do ciągłej gry. W 1958 został DJ`em Radia Luxembourg.
Również w 1947 roku w Paryżu, otwarto klub nocny Whiskey à Go-Go, uważany za pierwszą komercyjną dyskotekę (Discoteque).Do pierwszeństwa przyznaje się również niemiecki „Scotch Club”, który zaczął działać w uzdrowiskowym miasteczku Akwizgran, ale dopiero w 1959 roku.
Od przełomu dekad 40/50 dyskoteki i DJ`e zaczęli się pojawiać w całej Europie i Stanach Zjednoczonych.
W Polsce przyjmuje się, że pierwsza, polska dyskoteka (więc i polski DJ) pojawiła się w podziemiach Grand Hotelu w Sopocie, 18 lipca 1970 roku. Imprezę zorganizował Franciszek Walicki (ojciec chrzestny polskiego rocka) i prowadził ją wspólnie z Piotrem Kaczkowskim, późniejszym dziennikarzem radiowej Trójki. Na parkiecie królował rock, soul i pop.
We wspomnieniach Bogdana Fabiańskiego, jednego z pierwszych DJ`ów w Polsce, dowiadujemy się, że pierwsi DJ`e i pierwsze dyskoteki pojawiały się jednak wcześniej, przed imprezą w kultowej Musicoramie w Sopocie. Jedna z nich miała miejsce w akademickim klubie studenckim “Alfa” w Warszawie.
Wracając do pierwszych imprez na świecie i do pierwszych DJ`ów, warto wspomnieć o imprezach, które mnożyły się w USA w latach 50`tych. Wówczas grano przede wszystkim z vinylowych singlii i jednego gramofonu. W czasie kiedy jedną płytę trzeba było zdjąć, a drugą ustawić, używano mikrofonu. Często w przerwie między jednym a drugim nagraniem pojawiał się perkusista, który dogrywał swój instrument do tempa nagrań tak, by ludzie nie wypadali z rytmu.
Pod koniec lat 50, na Jamajce, pojawiły się tak zwane Sound Systemy, które były obsługiwane przez ludzi, na których zaczęto mówić “DJ`e”, często również mówiono “Selectors”. To były mocne systemy nagłośnieniowe, które pozwoliły na organizowanie imprez “na świeżym powietrzu” Zaczęto się wówczas ścigać na liczbę ciekawych płyt i moc nagłośnienia.
Dekada lat 60 była łaskawa dla rozwoju przemysłu rozrywkowego na świecie. Kluby i dyskoteki mnożyły się dość szybko. To były lata, kiedy na rynku pojawiały się pierwsze, profesjonalne konsolety dj`skie. Warto zwrócić uwagę na jedną z nich, która zawierała mikser CMA-10-2DL Rudy’ego Bozaka. Rudolph Thomas Bozak urodził się w Pensylwanii. Był projektantem i inżynierem elektroniki audio i akustyki w dziedzinie reprodukcji dźwięku.
Koniec lat 60` i dekada lat 70` przyniosły prawdziwą rewolucję w kulturze klubowej.
Powstanie dyskotek przyczyniło się do rozwoju DJ-ing-u jako odrębnej profesji. DJ-e stali się bohaterami parkietów, odtwarzając muzykę taneczną i przyciągając tłumy do nocnych klubów. W 1977 roku, kult dyskoteki pokazał pierwszy o tej tematyce film “Gorączka Sobotniej Nocy”.
Popularny stał się „beatmatching” czyli płynne przejście między nagraniami, zgodne w tempie utworów. Niektóre źródła podają, że pierwszym DJ`em, który miksował nagrania na żywo już w 1964 roku, był Agustin Martinez. Był rezydentem klubu „Tequila a Go-Go” w Acapulco.
Przełomem było pojawienie się (1974r.) gramofonów Technics SL-1200, które pięć lat później przekształciły się w SL-1200 MK2. Od początku pierwszej dekady lat dwutysięcznych, gramofony Technics`a, stały się standardem branżowym dla DJ-ów. Bardzo ułatwiły pracę DJ`a i umiejętność miksowania, przez wmontowany bezpośredni napęd talerza gramofonu.
Cała rodzina tych gramofonów stała się podstawowym narzędziem również dla kultury hip-hopowej, w szczególności dla rozwoju turntablism`u. DJ powoli poruszał się w kierunku środowiska artystycznego.
W latach `80 i `90 DJ-ing stał się integralną częścią kultury klubowej, a w szczególności hip-hopowej. DJ-e, tacy jak Grandmaster Flash i Kool Herc, eksperymentowali z breakbeatami, tworząc nowe dźwięki na podstawie istniejących nagrań. Techniki takie jak “scratching” (przesuwanie igły po płycie) stały się znakiem rozpoznawczym DJ-a. Wraz z rozwojem technologii samplowania i produkcji muzycznej, DJ-e zaczęli tworzyć własne utwory i albumy, stając się artystami nie tylko w roli selekcjonerów muzyki, ale również producentów.
Przełom XXI wieku przyniósł rewolucję cyfrową, która miała ogromny wpływ na DJ-ing. Tradycyjne gramofony i płyty winylowe ustępowały miejsca nowym technologiom, takim jak płyty CD, kontrolery DJ-skie, komputery i oprogramowanie do miksowania muzyki. To umożliwiło DJ-om bardziej zaawansowane miksowanie, tworzenie efektów dźwiękowych i integrację różnych stylów muzycznych. Wraz z rozwojem internetu i platform streamingowych DJ-e zyskali również nowe możliwości dotarcia do szerokiej publiczności za pośrednictwem transmisji na żywo i udostępniania swoich setów online.
Obecnie DJ-ing to nie tylko umiejętność miksowania muzyki, ale również sztuka tworzenia niezapomnianych doświadczeń muzycznych mających znamiona dzieł artystycznych.
Profesjonalni DJ-e występują na największych, światowych festiwalach muzycznych, prowadzą radiowe programy, tworzą własne utwory i remixy oraz odgrywają istotną rolę w kształtowaniu trendów muzycznych. Ich rola w muzyce jest niezwykle istotna, ponieważ DJ-e zapewniają nam niezapomniane chwile i dają możliwość zgłębienia różnorodności muzycznego świata, subiektywnie wyselekcjonowanej muzyki. Niezależnie od tego, czy są to legendy z przeszłości czy obecni artyści, DJ-e stali się nieodłączną częścią naszej kultury muzycznej.
Opracowanie:
Paweł Bobrowski
